Tasarımın her disiplininde olduğu gibi, görsel iletişim tasarımı da bir çeşit çözümleme biçimidir. Yeşil tasarım anlayışı ile şekillenen görsel iletişim çözümleri de, son yıllarda gittikçe büyüyen bir hareket olan “Yeşil” ve “Sürdürülebilir” olmak bilincinin sonuçlarıdır.
Tasarımlar, özgün ya da siparişe yönelik üretilebildikleri gibi, mesaj kaygılı ya da kaygısız olabilirler. Her işin kendi sürecinde olduğu gibi, tasarımcıların da kendilerine has enstrümanları vardır.
İletişim kurma ve düşünme biçimi, hayata bakış açısı, görsel birikimi, sezgileri, hatta farkında olmadan kodladığı imgelerin hepsi, ortaya çıkan işlerde önemli etkenlerdir.
Günümüzde, görsel iletişim tasarımlarının kendisine dijital mecrada açtığı yerin yükselişi sürerken, elle tutulur halde hayata geçmesi ihtiyaç ve önemini korumaktadır.
Hayata geçen bu tasarımların, iyi ve faydalı yanlarının altında suistimale maruz kalan “sürdürülebilirlik”; kaçınılmaz çevresel faktörler ve ön plana çıkan ticari stratejiler sebebiyle önemini tekrar güçlü bir şekilde hissettirmeye başlamıştır. Bu kaygılar ile üretilen işlerde bilinçli olarak yeşil tasarım fikirleri önemli derecede yükselişe geçmiştir.
Sürdürülebilir tasarım, sosyal, ekonomik ve ekolojik sürdürülebilir objeler, mekanlar ve hizmetler tasarlama felsefesidir. Daha az kaynakla, daha iyi yaşamak için ihtiyacımız olan şey tasarım; tasarımı uzun ömürlü kılan ise sürdürülebilir tasarım anlayışıdır.
Ekolojik Materyaller: Yeşil Tasarım Anlayışında Kullanımının Yeri…
İlerleyen bu süreçte, sürdürülebilir tasarım olgusu, her disiplinde olduğu gibi görsel iletişim materyallerinde daha da yaygınlaşarak, üretim biçiminin ayrılmaz bir parçası olacağını göstermektedir. Bu koşullarda sürdürülebilirliği ön planda tutan birçok tasarım, ekolojik kaygılara yanıt verecektir.
Tasarım önceliklerinin yavaş yavaş değişmesine sebep olan ekolojik kaygılar, görsel iletişim projesinin kurgulanmasında bir fırsata dönüştürülebilir. Bu dönüşüm sürecinde ekolojik materyallerin tercihi; sürdürülebilir seçenekleri arttırabileceği gibi, tasarımda malzeme kullanımının eksiltilmesi, projelere farklı bakış açıları da kazandıracaktır.
Görsel iletişim tasarımcıları için sürdürülebilir uygulamalar çok çeşitli konuları içerir. Geleneksel baskı malzemeleri, mürekkebin, kağıdın toksisitesi ve tüketilecek çok miktarda kağıt dikkate alınmalıdır. Bu faktörlere ek olarak, ürünlerin yaşam döngüsünün incelenmesi gereken başka aşamaları da vardır.
Tasarımcının, ürettiği işlerin son safhasına dek, tüm sürece hakimiyeti önemlidir. Lojistik giderler, nihai ürünün geldiği son aşama, yaşam döngüsünün ne kadar olduğu ve ürünün amacı sona erdiğinde neye dönüştürülebileceği, artık tasarım projesinin bir parçası haline gelmelidir.
Remaking the Way We Make Things yazarları William McDonough ve Michael Braungart, sürdürülebilir projelerin nasıl uygulanması gerektiğine dair benzer bir durum ortaya koyuyor. “Azaltmanın, yeniden kullanmanın ve geri dönüştürmenin” bizim için yeterli olmadığını iddia ediyorlar. Ürünlerin en başından nasıl tasarlanması gerektiğini, böylece yaşamlarından sonra yeni bir şey için besin sağlamaları gerektiğini açıklıyorlar. McDonough ve Braungart, tasarımcılar doğal sistemlerin zekasını (besin döngüsünün etkinliğini, güneş enerjisinin bolluğunu) kullandıklarında, doğa ve ticaretin verimli bir şekilde birlikte var olmasını sağlayan ürünler ve sistemler yaratabileceklerini düşünüyorlar.
Yeşil Tasarımda Kağıdın Rolü: Tasarımcının Enstrümanı
İstatistiklere göre kağıt endüstrisi dünya çapında hava-su kirliliği, çöp atıkları, iklim değişikliği yaratan gazların en büyük sebeplerinden biridir.
En iyi atık tesisleri %4-5 kirlilik oranında kağıt atıkları kabul ederken 2018 yılının başlarında Çin %1’den fazla kirlilik oranına sahip kağıt atıkları kabul etmeyeceğini açıkladı.
İngiltere de plastik paketleme ve tek kullanımlık ürünleri bırakacağını bildirdi. Süpermarketleri, plastik olmayan ve yemeklerin kütle halinde satıldığı alanlar oluşturmaya çağırdı. Ayrıca tek kullanımlık plastiklere vergi getirilerek ülkenin plastik atıktan 25 yıl içerisinde kurtulması bekleniyor.
Türkiye’de toplanan, dönüşebilen atıkların yaklaşık yüzde 70’i kağıttan oluşmaktadır. Kağıt fabrikaları her yıl yaklaşık 80 milyon adet ağacın kesilmesini önlemekte. Bu da yılda 1,5 milyon tondan fazla karbon salınımının önüne geçildiği anlamına geliyor.
Geri dönüşüm sadece belli aşamasında dahil olduğumuz bir süreç. Bu süreçte bilmediğimiz göz önünde olmayan birçok aşama gerçekleşiyor.
Tasarımcıların İkna Sorunları: Sürdürülebilir Proje Aşamaları
Tasarımcıların karşılaştığı en büyük zorluklardan biri, müşterilerini sürdürülebilir uygulamalar konusunda bilinçlendirmektir. Bilinçsiz tüketime karşılık üretimleri ile cevap veren sorumluluk sahibi tasarımcıların sürdürülebilir projeler ile ilgili müşterileri de bilinçlendirmesi, tasarımda ekolojik anlayışın giderek yaygınlaşması demektir. Sürdürülebilir uygulamaların özgün olması gerekir, aksi halde güvenilirlik sorunu ortaya çıkabilir.
“… Malzeme ve satıcı seçimlerimizin birbirimiz, gezegenimiz ve dolayısıyla bizim üzerimizdeki etkilerinden haberdar olarak, farkında olarak ve bu etkilerden etkilenerek bir tasarım sorununa yaklaşın” – Eric Benson & Yvette Perullo
